ΑΥΤΟΕΞΕΤΑΣΗ
Η αυτοεξέταση είναι ένα όπλο με καλές προθέσεις που χρειάζεται όμως προσοχή γιατί μπορεί να αποδειχθεί βλαπτική στην πράξη. Χιλιάδες άρθρα έχουν γραφτεί με οδηγίες αυτοεξέτασης μαστού. Στο διαδίκτυο υπάρχουν σχετικά εκπαιδευτικά videos και διαφημιστικές εκστρατείες κοινωνικού χαρακτήρα που προέτρεπαν στο παρελθόν τις γυναίκες να αυτοεξετάζονται. Και η αλήθεια είναι πως το 40% περίπου των περιπτώσεων του καρκίνου του μαστού διαγιγνώσκονται επειδή η γυναίκα επισκέφθηκε τον Γυναικολόγο της έχοντας ανακαλύψει κάτι «ύποπτο».
Όμως εκεί ακριβώς βρίσκεται το λάθος: όταν ο καρκίνος είναι αρκετά μεγάλος για να επισημανθεί από μια γυναίκα, είναι ήδη σε προχωρημένο στάδιο και η αντιμετώπισή του γίνεται δυσκολότερα.
Ο στόχος είναι να ανακαλυφθεί σε όσο το δυνατόν πιο πρώιμη μορφή, κι αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να επιτευχθεί με την αυτοεξέταση. Όσο κι αν εκπαιδευθεί μια γυναίκα διαβάζοντας άρθρα ή παρακολουθώντας βίντεο, είναι αδύνατον να αποκτήσει την εμπειρία της ψηλάφησης που έχει ένας έμπειρος μαστολόγος. Και, φυσικά, είναι απολύτως αδύνατον να υποκαταστήσει τις απεικονιστικές εξετάσεις. Η αυτοεξέταση, λοιπόν, αποδείχθηκε ότι έχει δύο αρνητικά αποτελέσματα:
α) Ένα ποσοστό γυναικών εφησυχάζει γιατί «δεν έπιασε τίποτε σκληρό» με την αυτοψηλάφηση, ενώ ο καρκίνος μπορεί να είναι εκεί και να αναπτύσσεται. Άλλωστε, ακόμα κι ένας πολύπειρος μαστολόγος μπορεί να δυσκολευτεί στην ψηλάφηση, όταν συναντήσει πυκνούς ή οζώδεις μαστούς. Επιπλέον, συμπληρώνοντας το ιστορικό της ασθενούς, σε συνάρτηση με την ύπαρξη παραγόντων κινδύνου, ο ιατρός μπορεί να υπολογίσει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου και να παραπέμψει τη γυναίκα για περαιτέρω απεικονιστικές εξετάσεις, κάτι που μια γυναίκα μόνη της δεν μπορεί να κάνει. Στην πράξη αποδείχθηκε ότι πολλές γυναίκες που αυτοεξετάζονται θεωρούν ότι αυτό αρκεί και αποφεύγουν την τακτική εξέταση από έμπειρο ιατρό.
β) Σ’ ένα άλλο ποσοστό γυναικών δημιουργείται εμμονή και φοβία με τον καρκίνο του μαστού. Καθώς δεν είναι σε θέση να διακρίνουν ψηλαφώντας τη διαφορά της υφής ενός καρκινικού όγκου με ένα απλό ογκίδιο (8 στα 10 ογκίδια δεν είναι καρκίνος) επισκέπτονται τον ιατρό τους με το παραμικρό και πολλές φορές επιμένουν να υποβληθούν σε βιοψία, ώστε να βεβαιωθούν πως δεν έχουν καρκίνο.
Τρεις μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες απέδειξαν πως η αυτοεξέταση των μαστών διπλασιάζει τη συχνότητα των χειρουργικών βιοψιών με καλόηθες αποτέλεσμα, χωρίς να βελτιώνει την επιβίωση των ασθενών με καρκίνο, λόγω καθυστέρησης στη διάγνωση. Γι’ αυτόν τον λόγο η Ευρωπαϊκή Μαστολογική Εταιρεία έχει σταματήσει να προτρέπει τις γυναίκες να αυτοεξετάζονται και συστήνει να επισκέπτονται τον Γυναικολόγο τους και να ακολουθούν το πρόγραμμα παρακολούθησης που θα τους προτείνει.
Φυσικά, είναι δικαίωμα κάθε γυναίκας να προσέχει και να ψηλαφεί το στήθος της. Όμως αντί να επιφορτίζεται με την ευθύνη ενός έργου για το οποίο δεν έχει εκπαιδευθεί και δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα τηρεί τους χρονικούς όρους του (οι συμβουλές αυτοεξέτασης προτρέπουν αυτή να γίνεται μια φορά τον μήνα, τη 2η εβδομάδα του κύκλου) είναι καλύτερα να υποβάλλεται μία φορά τον χρόνο σε προληπτική κλινική εξέταση μαστών σε συνδυασμό με μαστογραφία και να εμπιστεύεται για τη διάγνωση τον Γυναικολόγο της.